فصد در پزشکی مسلمانان

چکیده اصطلاح فصد به معنای رگ­زدن، در پزشکی اسلامی، هم یک شیوه پیش­گیری از برخی بیماری ها و هم یک شیوه درمانی مؤثر برای مداوای بسیاری از بیماری­ها به شمار می­رفته و از قدیم کاربرد داشته و مورد قبول اغلب پزشکان مسلمان بوده است. دانشمندان مسلمان، در جریان نهضت ترجمه، کتاب­هایی با محتوای فصد به عربی برگرداندند و بعدها خود نیز کتاب­هایی با همین عنوان و محتوا تألیف و منتشر کردند. کلمه فصد علاوه بر کاربرد آن در کتب پزشکی، در اشعار فارسی و عربی نیز راه یافته و مثل­ها و کنایات متعددی با کمک این کلمه شکل گرفته و در اشعار شاعران و نویسندگان تجلی کرده است. همه مردم، اعم از وضیع و شریف، در صورت نیاز، عمل فصد را انجام می­دادند. سلاطین و خلفا نیز روزهای خاصی از سال را برای عمل فصد تعیین می­کردند. این مقاله ضمن بیان معانی و شیوه­های کاربردی عمل فصد، منافع، مضرات، مراقبت­های پیش از عمل فصد، مراقبت­های هنگام عمل فصد، مراقبت­های پس از عمل فصد، مکان­ها و زمان­های انجام فصد، ابزارهای مورد استفاده در عمل فصد، شرایط فصادان، تعهدات فصادان، حقوق فصادان، مقررات حقوقی و قضایی مربوط به فصد از نگاه پزشکان مسلمان، بر آن است تا این موضوع را از نقطه نظر تاریخی بررسی کند.